اعتیاد رفتاری نوعی اختلال روانی است. در این نوع از اعتیاد فرد میل بسیار زیادی به انجام کار خاصی دارد که حساس می کند توانایی کنترل آن را ندارد. این تمایل می تواند به صورت مصرف مواد مخدر یا هر رفتار دیگری باشد. از مهمترین انواع اعتیاد رفتاری می توان به قمار، رابطه جنسی، اعتیاد به اینترنت و یا خودرن اشاره کرد. اکثرا اعتیاد های رفتاری را جدی نمی گیرند اما باید بدانید که این افراد نیاز به درمان دارند. به همین خاطر اگر دچار یکی از انواع اعتیاد رفتاری شده‌اید بهتر است دراین‌باره از یک مشاور کمک بگیرید. 

منبع: اعتیاد رفتاری

اعتیاد رفتاری چیست؟

اعتیاد رفتاری به معنای یک اجبار و وسوسه درونی برای انجام رفتار خاصی است. در این نوع از اعتیاد فرد به ماده شیمیایی خاصی وابستگی ندارد و صرفاً یک رفتار را به‌طور مداوم تکرار می‌کند. این رفتار می‌تواند استفاده از اینترنت یا تلفن همراه، شرط‌ بندی و قمار یا حتی کار کردن بیش‌ازحد و غذا خوردن باشد. متأسفانه اعتیادهای رفتاری از طرف بسیاری از افراد به‌عنوان اعتیاد شناخته نمی‌شوند و آن‌ها هیچ درکی راجع به وسوسه و اجبار انجام این رفتارها ندارند. این موضوع باعث خواهد شد که اطرافیان معمولاً فرد را به‌عنوان شخصی سست اراده بشناسند و از وی بخواهند با استفاده از اراده خود رفتار نامناسب را کنار بگذارد. این درحالیست که مبتلایان به این مشکل معمولاً بدون استفاده از کمک‌های درمانی قادر به تغییر شرایط نخواهند بود.

بیشتر بخوانید : اعتیاد چیست | تعریف و آشنایی با ماهیت اعتیاد

اعتیاد رفتاری

اعتیاد رفتاری می‌تواند هر رفتاری را شامل شود. این رفتارها معمولاً در روزهای نخست با هدف دریافت پاداش و فرار از تنبیه در فرد شروع می‌شوند اما پس از مدتی صرفاً انجام رفتار برای فرد اهمیت پیدا خواهد کرد. ازجمله رایج‌ترین انواع اعتیاد رفتاری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• اعتیاد به غذا
• اعتیاد به استفاده از تلفن همراه یا لپ‌تاپ
• اعتیاد به قمار
• اعتیاد به کار
• اعتیاد به ورزش
• اعتیاد به روابط جنسی
• اعتیاد به پورنو گرافی
• اعتیاد به خرید
• اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای

نشانه‌های اعتیاد رفتاری

هنگامی‌که از اعتیاد رفتاری صحبت می‌کنیم باید بتوانیم بین رفتار نرمال، رفتار مشکل‌آفرین و آنچه به آن اعتیاد رفتاری گفته می‌شود تمایز قائل شویم. رفتارهای مشکل‌آفرین اگرچه عادت‌های مخربی هستند که آسیب‌هایی را به زندگی فرد و حتی اطرافیان او وارد می‌کنند بااین‌حال شدت آن‌ها هنوز به‌اندازه اعتیاد رفتاری نرسیده است و رفتارهای سالم نیز هیچ‌یک از نشانه‌های رفتار مشکل‌آفرین و اعتیاد رفتاری را نشان نمی‌دهند. به همین خاطر ما در این قسمت راجع به نشانه‌های اعتیاد رفتاری صحبت خواهیم کرد. درصورتی‌که این نشانه‌ها را در خود یا هر فرد دیگری می‌بینید بهتر است هرچه سریع‌تر و پیش از جدی‌تر شدن بیماری برای درمان به یک متخصص روانشناسی مراجعه کنید.

• فرد به‌صورت ناگهانی میل شدیدی برای انجام رفتار خاصی پیدا خواهد کرد و توانایی مقابله در برابر آن را نخواهد داشت. پس از انجام رفتار نیز ممکن است وی احساس ناراحتی و عذاب وجدان از تسلیم شدن در برابر تکانه را تجربه کند.
• فرد زمان زیادی از روز را صرف انجام رفتاری خاص یا فکر کردن به آن، برنامه‌ریزی برای انجام و یا رها شدن از آثار منفی انجام آن کرده و به همین خاطر میزان بهره‌وری وی در سایر زمینه‌ها کاهش پیدا خواهد کرد.
• فرد برای داشتن احساس معمول یا به‌عنوان راهی برای کنار آمدن با هیجانات و مسائل مختلف به این رفتار وابسته است
• علی‌رغم مشکلات جسمی، روحی یا حتی آسیب‌های اجتماعی پیش‌آمده از این رفتار، فرد آن را ادامه خواهد داد.
• فرد علی‌رغم تمایلی که به ترک این رفتار دارد توانایی متوقف کردن آن را نخواهد داشت
• تلاش برای عادی نشان دادن وضعیت و انکار مشکلاتی که پیش‌آمده است.

چرا باید به اعتیادهای رفتاری توجه کرد؟

با توجه به اینکه اعتیادهای رفتاری به‌صورت استفاده از مواد مخدر نیستند بسیاری از افراد آن‌ها را به‌عنوان اعتیاد حساب نمی‌کنند. علاوه بر این برخی از انواع اعتیاد رفتاری ویژگی‌های مثبتی مثل کار یا ورزش را در برمی‌گیرد و به همین خاطر شاید کمتر کسی به آن‌ها به چشم بیماری نگاه کند. بااین‌حال این رفتارها حجم زیادی از ساعات روزانه فرد را به خود اختصاص می‌دهند و به همین خاطر باعث کاهش بهره‌وری فرد در سایر زمینه‌ها می‌شوند؛ به من همین خاطر نیاز به توجه ویژه دارند. علاوه بر این آنچه مهم می‌باشد این است که فرد این رفتارها را به میل خود و با یک هدف منطقی انجام نمی‌دهد. اعتیادهای رفتاری که به آن‌ها اختلال در کنترل تکانه نیز گفته می‌شود و به‌نوعی فرد را مجبور می‌کنند که برخی رفتارها را انجام دهد.

در کنار آنچه گفته شد می‌بایست به این موضوع نیز توجه داشته باشید که برخی از انواع اعتیادهای رفتاری مانند اعتیاد به قمار، خرید یا اینترنت مشکلاتی را در زندگی و سلامت فرد و حتی اطرافیان وی ایجاد خواهد کرد. اعتیاد به قمار می‌تواند باعث شود که فرد دارایی خود و خانواده را در این راه از دست بدهد و یا اعتیاد به اینترنت می‌تواند مشکلات بسیاری را در سلامت جسمی و به‌ویژه مغز فرد به همراه داشته باشد. به همین خاطر می‌بایست برای بهبود شرایط اقدامات جدی صورت بگیرد. به خاطر داشته باشید که این بیماری هرگز به‌خودی‌خود بهبود پیدا نخواهد کرد و درصورت بی‌توجهی ممکن است اوضاع وخامت بیشتری پیدا کند.

درمان اعتیاد رفتاری

اقدامات درمانی متفاوتی برای درمان اعتیادهای رفتاری وجود دارد که با توجه به شرایط فرد و وضعیت بیماری می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. یکی از رایج‌ترین و موثرترین درمان‌هایی که برای اعتیاد رفتاری یا اختلال کنترل تکانه وجود دارد را در ادامه شرح داده‌ایم. برای شروع درمان و مشاوره ترک اعتیاد کلیک کنید.

روان‌درمانی

اصلی‌ترین و مهم‌ترین بخش از درمان اعتیاد رفتاری جلسات مشاوره فردی هستند که در طی آن‌ها شرایط بیمار به‌دقت موردبررسی قرارگرفته و با توجه به آن برای درمان برنامه‌ریزی می‌شود. معمولاً افرادی که با این اختلال درگیر هستند در شرایطی که می‌بایست در مقابل وسوسه به انجام رفتار موردنظر مقاومت کنند با مشکلاتی همچون تحریک‌پذیری و احساس گم گشتی یا مشکلات دیگری مواجه می‌شوند. درمانگران در این شرایط نکاتی را در ارتباط با کنترل هیجانی و روش‌هایی برای سازگاری بهتر و اساسی‌تر با شرایط به فرد آموزش می‌دهند.

از دیگر اقداماتی که می‌توان در جلسات فردی از آن‌ها استفاده کرد این است که به فرد کمک شود تا با شناسایی دقیق موقعیت‌ها، مشخص کند در چه شرایطی تمایل وی به انجام رفتار موردنظر افزایش پیدا می‌کند و سپس راهکارهایی برای بهبود این شرایط برنامه‌ریزی خواهد شد. برای مثال ممکن است تنهایی، اضطراب، شنیدن نام رفتار موردنظر یا مشاهده آن در تلویزیون ازجمله نشانه‌هایی باشند که فرد را به انجام رفتار تحریک می‌کنند. سپس درمانگر به بیمار کمک خواهد کرد که چطور در این شرایط توانایی‌ها و امیال خود را کنترل کرده و در مقابل خواسته‌های خود تسلیم نشود. بررسی افکار بیمار و تلاش برای بهبود ریشه این بیماری نیز ازجمله اقداماتی است که می‌بایست موردتوجه قرار بگیرد. برای آشنایی بیشتر با سایر روش های درمان اعتیاد رفتاری کلیک کنید.

برای دریافت مشاوره در زمینه اعتیاد می توانید در هر زمان از روز برای مشاوره ترک اعتیاد تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی آواژه از طریق شماره 02191002360 تماس بگیرید.

سؤالات متداول

1. اعتیاد رفتاری چه تفاوتی با اعتیاد به مواد شیمیایی دارد؟

به‌طور کلی اعتیاد به این معناست که فرد به انجام کار خاصی تمایل داشته باشد. این رفتار خاص می‌تواند سوءمصرف مواد مخدر و یا هر رفتار دیگری مثل کار، غذا خوردن یا بازی‌های اینترنتی باشد.

منبع: اعتیاد رفتاری